“Toplumda yaşamak ve toplumdan özgür olmak imkansızdır” - “bireysel özgürlük” fikrini öven modern toplumda bile V. Lenin'in bu sözüyle tartışmak zordur. En bağımsız kişi bile belirli sosyal gruplara dahil olur ve onların etkisini yaşar.
Modern bir insanın sosyal bağları çok sayıda ve çeşitlidir, ancak bir kişinin aşina olduğu herkes onu görüşüyle etkilemez. Böyle bir fırsat, yalnızca psikologların referans kişiler olarak adlandırdıkları - belirli bir kişilik için önemli olanlar - için vardır.
Referans kişi ve grup
Bir okul öncesi çocuk için referans kişiler ebeveynlerdir, daha genç bir öğrenci için - öğretmenler, bir genç için - akranlar. Bir yetişkinin referans çevresi daha çeşitlidir, meslektaşları, patronları ve diğer birçok insanı içerir. Herhangi bir sosyal grupta, özellikle gayri resmi bir grupta, lider, üyeleri için en büyük referansa sahiptir.
Her tanıdık referans kişi değildir. Öte yandan, sadece kişinin aşina olduğu ve doğrudan iletişim kurduğu kişi böyle olmaz. Bu bir politikacı, dini lider, ünlü bir sanatçı, hatta uzun zaman önce ölmüş bir yazar veya filozof olabilir.
Referans kişilerin yanı sıra, bireyin davranış standardı, değerlendirmeleri ve diğer normları olan referans grupları da vardır. Bu durumda referans grubuna gerçek aidiyet isteğe bağlıdır. JB Moliere'in komedisi "Soyluluktaki Burjuva" nın kahramanını hatırlamak yeterlidir: bu adam bir asilzade değildir, bu da onun her şeye soyluların yaşam tarzı tarafından yönlendirilmesini engellemez.
Grup etkisi
Referans grubunun etkisi ne kadar güçlü olursa olsun, kişinin gerçekten ait olduğu grubun etkisi - kendi özgür iradesiyle olmasa bile - kaçınılmazdır.
Bir bireyin bir grupla ilişkisi üç versiyonda ortaya çıkar - konformizm, olumsuzluk ve uyumsuzluk.
Uygunluk veya bir gruba gönderim, dahili veya harici olabilir. İlk durumda, kişi grupta hakim olan görüşü içtenlikle paylaşır ve onaylar, ikincisinde ise, buna katılmayarak çoğunluğa zorunlu olarak itaat eder.
Negativizm, kendinizi bir gruba karşı koymaktır. Aynı zamanda, kendinizi içtenlikle bağımsız bir insan olarak kabul edebilirsiniz ve dışarıdan bu tür davranışlar bağımsız görünüyor. Ancak gerçekte, olumsuzluk aynı zamanda sadece bir "eksi" işaretiyle gruba bağımlılıktır. Böyle bir kişi “prensipte” popüler bir yazarın “herkesin okuduğu” bir kitabı okumaz ve okusa bile kitabı sevse bile asla yüksek sesle övmez. Başka bir deyişle, grubun fikrinden de özgür olmadığı ortaya çıkıyor.
Gerçek bağımsızlık olumsuzluk değil, uyumsuzluktur: bir kişi grubun görüşünü eleştirir, kendi tutumlarına bağlı olarak kabul eder veya etmez.
Davranışın uygunluk derecesi birçok faktör tarafından belirlenir. Yetkililerin rolünün büyük olduğu geleneksel bir toplumda, uygunluk yüksekti. Herhangi bir toplumda, ergenler akranlarına oldukça uyumludur. Bir kişinin belirli bir grupla özdeşleşme derecesi kadar bireysel kişilik özellikleri de önemlidir. Grubun uyumu ne kadar yüksekse, üyeleri arasındaki davranış uyumu o kadar belirgindir.
